Worden onze banen bedreigd door generatieve AI? | OGD's expert geeft inzicht

Ik ben vast niet de enige die zich weleens zorgen maakt of mijn functie nog blijft bestaan door de komst van generatieve AI. Ik lees in nieuwsberichten dat sommige bedrijven complete afdelingen uitbesteden aan generatieve AI, zoals accountantskantoor Deloitte dat wettelijke controles door AI laat doen. Ik kan nog zo hard googelen, mijn vraag stoppen in een AI-tool of rondvragen bij collega’s… antwoorden blijven gewoon vaag. Er zullen toch wel meer mensen zijn die zich zorgen maken of hun baan nog blijft bestaan door generatieve AI?

Gelukkig hebben wij een aanspreekpunt in de organisatie: Generatieve AI-expert Barbara Forbes. Met haar ga ik het gesprek aan: gaat generatieve AI onze baan vervangen? En nog belangrijker: hoe moeten organisaties omgaan met deze vragen binnen hun organisatie? Welke praktische stappen kunnen zij nemen?

Op het moment dat ik Barbara spreek, zit zij in een testfase voor Copilot for Microsoft 365. “De resultaten zijn nog wisselend, hoor”, zegt ze. “Gisteren had ik een vergadering met twee collega’s, en Copilot had al conclusies getrokken voordat de meeting afgelopen was. De tool had mijn collega to do’s gegeven zonder dat we dat hadden afgesproken. Kwam mij wel handig uit hoor”, zegt ze lachend. En dan wat serieuzer: “Maar over het algemeen geeft ie redelijk handige samenvattingen van vergaderingen. Ik ben benieuwd naar het verloop.”

Gaat generatieve AI banen vervangen?

Copilot for Microsoft 365 komt bijna beschikbaar in het Nederlands, en de verwachtingen zijn hooggespannen. Het kan snel gaan, weten we allemaal. Daarom vraag ik het Barbara maar meteen: gaat generatieve AI banen vervangen? Barbara: “Je weet nooit wat de toekomst gaat brengen, maar de arbeidsmarkt gaat wel veranderen. De huidige AI is op dit moment alleen nog niet goed genoeg om mensen te vervangen.”

Op dit moment heeft generatieve AI echt nog menselijke interactie en checks nodig, volgens Barbara. “Laatst hoorde ik dat een bedrijf de klantenservice volledig wilde vervangen. Ze zeiden dat generatieve AI met de chat-helpdesk klanten net zo goed helpt als de medewerkers. Dan mag je je afvragen hoe goed jouw helpdesk is”, zegt Barbara kritisch. “De ervaring leert dat mensen soms zoeken naar een persoonlijke touch. En dat geldt voor allerlei zaken: of dat nu dienstverlening is of een artikel wat je leest.”

“Gaan je werkzaamheden dan niet alleen bestaan uit het checken van de output van een AI-tool op menselijkheid? Dat wordt toch saai?” vraag ik me hardop af.

Zelf zie ik de bui al hangen. Ik voel er weinig voor om AI-gegenereerde content alleen nog te controleren op de menselijke factor. Barbara wuift dat weg: “In principe zou generatieve AI ons leven makkelijker moeten maken. Het is een inspiratiebron en kan je helpen om ideeën te genereren of routinematige taken uit handen te nemen. Denk aan Copilot voor Microsoft 365. Copilot werkt notulen en to do’s voor jou uit. Dat scheelt veel tijd. Het maakt ons efficiënter, maar het vervangt onze baan niet.”

We zitten nu in een fase waarin we ontdekken hoe je goed met generatieve AI werkt. In veel gevallen is het nog te duidelijk dat werk gedaan is door een AI-tool. Denk aan content, code of vormgeving. Mensen hebben nog te weinig kennis en tools om AI op de juiste manier in te zetten. Andersom weet AI de mens nog niet goed genoeg te vervangen.”

In de praktijk bleek het altijd mee te vallen

Bij elke automatiseringsgolf zie je dat mensen bang waren dat hun baan overgenomen werd. “Elke nieuwigheid brengt angst met zich mee”, zegt Barbara nuchter. “Over het algemeen bleek uit de praktijk dat automatisering ons meer tijd geeft om andere dingen te doen.

Neem bijvoorbeeld het verhaal van de menselijke rekenmachines bij NASA, zoals te zien in de film Hidden Figures. Toen computers hun intrede deden, vreesden sommigen voor hun baan. Een van hen leerde snel programmeren en kreeg zo een nieuwe rol als computerprogrammeur. Dit laat zien dat veranderingen in werkgelegenheid niet nieuw zijn en dat er altijd oplossingen worden gevonden.

“Het concept van werk dat op een andere manier gaat is niet nieuw. Het vindt zijn weg wel.” - Barbara Forbes

Deze nieuwe manier van werken kan juist nieuwe kansen bieden en voor meer werk zorgen. Denk dan aan het vormen van een AI-beleid, het opzetten van cursussen, het maken van AI-connectors, prompt engineering, development-werkzaamheden en vergeet ook niet werkzaamheden rondom AI en ethiek. Met al deze werkzaamheden kunnen mensen zich voorlopig nog wel vermaken.”

“Voorlopig vermaken we ons nog wel even met generatieve AI.” - Barbara Forbes

Mogelijkheid tot minder banen

Maar kan het baanaanbod dan wel minder worden door generatieve AI? Barbara: “Het zou kunnen. Denk aan een helpdesk die minder mensen nodig heeft. Maar dan komen we ook gelijk bij de vraag: welke andere zaken kunnen medewerkers wél oppakken in de resterende tijd, waar zij nu niet aan toekomen? Want we moeten niet vergeten dat we nog steeds kampen met een groot personeelstekort. Dus om die reden verwacht ik ook niet dat AI banen overneemt. AI zal geen banen maar taken overnemen.

Wel verwacht ik dat iedereen generatieve AI nodig gaat hebben, op zowel individuele als bedrijfsbasis. Je kunt wel denken: het hoeft voor mij niet. Maar wat als je collega of je concurrent het wel doet? Dan loop je achterstand op.”

“Je kunt denken generatieve AI hoeft voor mij niet. Maar wat als je collega’s of concurrenten wel AI implementeren in hun werkwijze?” - Barbara Forbes

De onvoorspelbaarheid van generatieve AI

Op welke termijn AI banen wel zou kunnen vervangen? Ik wil dit gewoon weten. Ik vraag het aan Barbara, maar dat weet ze niet. Ze kijkt niet verder dan een halfjaar. “Ik zou volgend jaar niet durven voorspellen. Kijk hoeveel er in korte tijd al gebeurd is. De kans is reëel dat je verrast gaat worden door de ontwikkelingen.”

De kosten van generatieve AI: een belangrijke factor in het verloop

Volgens Barbara is het antwoord op de vraag of generatieve AI onze banen gaat vervangen lastig te voorspellen omdat dit afhangt van hoeveel we het gaan toepassen. En die vraag hangt weer af van hoe we omgaan met de ethische aandachtspunten rondom AI. Denk dan aan aspecten als, de kosten, de wetgeving en duurzaamheid. Die antwoorden bepalen deels of AI banen vervangt in de toekomst.

“Generatieve AI kost veel computing power, dus veel energie en stroom. Dat betekent dat AI relatief prijzig is. Bedrijven die AI verkopen, spelen daar nu nog op in door AI in grote getale aan te bieden. Maar hoe gaat het in de toekomst? Is het mogelijk om generatieve AI aan te bieden voor een redelijke prijs en wat doet het op lange termijn?

Hoe milieuvriendelijk is generatieve AI eigenlijk?

Dat ict ook veel vraagt van de natuur, weten we wel. Datacentra moeten draaiende blijven, hardware heeft slechts een korte levensduur: in onze serie over ict en duurzaamheid lees je meer over deze feiten. “Het is dan ook niet verwonderlijk dat generatieve AI energie slurpt”, zegt Barbara. Er gaat een complete energiewereld schuil achter AI.

Eén trainingssessie van ChatGPT betekent zo’n 500 ton CO2-uitstoot. Dat staat gelijk aan duizend auto’s die duizend kilometer rijden. En één opdracht invoeren in ChatGPT is hetzelfde als een uur een lamp aan laten staan. “Er zijn nu al een hoop initiatieven om de generatieve AI energievriendelijker te maken, maar hoe snel gaat dat?” vraagt Barbara zich af.

De ethische kant van generatieve AI

Naast de kosten en milieuzorgen, is ethiek een punt van zorg. Barbara: “AI gaat zo snel, en wetten maken is een langzaam proces. Daar kunnen jaren overheen gaan. In hoeverre gaan we AI aan banden leggen? Komt er op een gegeven moment een wetgeving die zegt: ‘dit gaan we wel en niet doen’? AI-wetgeving die opkomt voor de privacy van het – soms onwetende – individu zou geen slecht idee zijn. Daar komt bij dat Europa er vaak strengere wetgeving op nahoudt dan in de rest van de wereld. Dan komen er ook andere uitdagingen bij, zoals de vraag: Gaat dan iemand het werk doen in Amerika of China bijvoorbeeld?”

Generatieve AI bespreekbaar maken

Hoe kun je als organisatie omgaan met al dat AI-geweld? “Bespreekbaar maken en een duidelijk beleid opstellen”, zegt Barbara. “Want ieder individu in je organisatie staat hier weer anders in. Sommigen zijn bang dat hun baan wordt vervangen, anderen gebruiken ChatGPT terwijl jouw organisatie dit nooit heeft toegestaan. En weer anderen knippen en plakken de Copilot-content letterlijk in je bestanden of website.

Door duidelijk te maken hoe je organisatie tegenover generatieve AI staat, creëer je rust.

Vertel hoe je organisatie erin staat, over welke onderwerpen je nog verder moet nadenken en wat je hierin van je medewerkers verwacht. Geef bijvoorbeeld terugkerende updates via de interne communicatieportalen of verzorg sessies waarbij mensen vragen kunnen stellen. En heel belangrijk: zorg dat je een vast aanspreekpunt hebt voor medewerkers die met vragen zitten.”

“Het is belangrijk om AI bespreekbaar te maken omdat er zoveel verschillende visies zijn.” - Barbara Forbes

Kansen en uitdagingen van generatieve AI

Generatieve AI heeft een grote impact op de arbeidsmarkt en onze manier van werken. Hoewel het nog niet alle menselijke taken kan vervangen, ontwikkelt de technologie zich snel en biedt het zowel kansen als uitdagingen.

Organisaties moeten een duidelijk beleid opstellen voor het gebruik van generatieve AI, inclusief ethische richtlijnen, en de aanstelling van een vast aanspreekpunt. Het is belangrijk om proactief te blijven leren en je aan te passen aan de veranderende omgeving. Door de mogelijkheden en beperkingen te begrijpen, kunnen we nieuwe kansen identificeren en relevante vaardigheden ontwikkelen.

Barbara sluit af: “Laat je niet overweldigen door generatieve AI, maar omarm juist de kansen en uitdagingen die het met zich meebrengt. Laten we vooral ook niet vergeten dat het een toffe techniek is en dat het organisaties ook heel veel gaat brengen. Voorlopig hoeven we ons nog niet druk te maken om baanverlies. Generatieve AI gaat voor nu taken overnemen, geen banen.”

Hoe kan OGD helpen bij generatieve AI-vraagstukken?

Onze experts kunnen jouw organisatie helpen bij het opzetten van een beleid en communicatieplan voor je medewerkers. Wij toetsen daarnaast of je bedrijf klaar is voor generatieve AI zoals Copilot for Microsoft 365 en op welke manier je er de meeste winst mee kunt behalen. We bekijken of het beleid aansluit bij de strategische doelen van je organisatie en checken of jouw data er klaar voor is. Ook verzorgen we de adoptie rond het gebruik van generatieve AI. Mocht je hier over door willen praten met OGD, neem dan hier contact met ons op.