Hoe vervuilend is de ict-sector eigenlijk?

Laatst ving ik in de trein een gesprek op tussen twee medepassagiers. “Wist je dat de mondiale uitstoot van ict net zo groot is als de mondiale uitstoot van de luchtvaart?” De ander reageerde geschokt, want hij had zojuist een treinreis in plaats van een vliegreis geboekt. “Moet ik dan nu ook maar mijn laptop uit het raam gooien?” hoorde ik hem verontwaardigd zeggen.

Het gesprek liet mij niet koud. Want ik ben met veel plezier werkzaam bij een ict-leverancier. Maar ik heb eigenlijk geen idee hoe vervuilend de ict-sector is. Het gesprek zette me aan het denken. Ik stapte geschrokken de trein uit en besloot op zoek te gaan naar antwoorden. 

In deze blogserie lees je meer over duurzaamheid en ict. Ik heb voor deze blogserie een aantal collega's uit onze organisatie geïnterviewd die zich dagelijks bezighouden met duurzaamheid. Ook hebben wij ict-partners bij wie duurzaamheid hoog op de prioriteitenlijst staat, zij komen in deze reeks ook aan bod. 

Wereldwijde ict: de feiten 

Klopt het echt wat ik in de trein hoorde? Online artikelen geven mij het antwoord: confronterend, glashelder en onomkeerbaar. De treinpassagier kletste niet zomaar wat:

• Momenteel is de ict-sector (zowel hardware als software) inderdaad goed voor twee tot vier procent van de totale wereldwijde CO2-uitstoot. Die hoeveelheid is vergelijkbaar met de totale uitstoot van de luchtvaart en volgens experts daarom op lange termijn ‘onhoudbaar’.
• Daarnaast stoot de ict-sector - als deze groeilijn doorzet - in 2040 veertien procent van de mondiale broeikasgassen uit. Dat is vergelijkbaar met de uitstoot van de gehele wereldwijde transportsector. De wereld is er dus enorm bij gebaat als ict duurzamer wordt. 

Het belang van duurzame ict 

Ik spreek Lotte Huijs als eerste over het belang van ict en duurzaamheid. Lotte is MVO-ambassadeur en organiseert en stimuleert maatschappelijk verantwoord ondernemen bij OGD. 

Als ik Lotte vraag naar het belang van duurzame ict is ze duidelijk: “Klimaatverandering is een feit. We moeten kijken met z’n allen hoe we een steentje bij kunnen dragen. Je kunt op alle vlakken van het leven CO2-uitstoot verminderen en kansen spotten om duurzamer en efficiënter bezig zijn. Daar is ict bij uitstek geschikt voor.” 

Lotte legt uit: “Naast ict zelf verduurzamen helpt ict je systemen inrichten waarmee je duurzame verbeterkansen meetbaar maakt. Zo kan ict inzichtelijk maken wat je verbruikt, welke communicatielijnen nodig zijn, welk soort activiteit veel energie slurpt, en welke gedragsveranderingen bij mensen nodig zijn.”  

Duurzame ict: kan dat überhaupt? 

Maar kan ict überhaupt duurzaam zijn? Lotte is stellig: “Momenteel nog niet. Hardware wordt bijvoorbeeld nog bijna nooit duurzaam geproduceerd. Er is echt een hoop nodig om dat te veranderen.

"Het is bijna onmogelijk om als ict-organisatie te zeggen: ‘we werken alleen nog maar met duurzame leveranciers’. Dit is vaak omdat deze apparatuur nog te duur is, het nog niet in grote mate beschikbaar is voor de afnemer en het gebruiksgemak van deze oplossingen niet altijd hoog is. 

Een voorbeeld is Fairphone. Dit is de enige smartphone die fairtrade gecertificeerd is. Het is bewezen dat deze telefoon duurzamer is dan alle andere telefoons op de markt, doordat de telefoon modulair is. De gebruiker kan onderdelen vervangen. En Fairphone doet er alles aan om de transport en de winning van de producten zo duurzaam mogelijk te laten verlopen."

"Wel is het zo dat de specificaties niet in verhouding zijn tot de prijs in vergelijking met andere telefoons. Je betaalt grotendeels voor duurzaamheid. Een reden voor veel mensen en organisaties om uiteindelijk niet voor deze telefoon te kiezen. Al met al zitten er dus nog wel wat haken en ogen aan duurzame hardware.” 

Want wanneer maak je als organisatie in elke ict-afweging de duurzaamste keuze?

"Helaas heb je te maken met een concurrerende markt. Als jouw organisatie voorstelt om niet meer te werken met de grootste ict-leveranciers, dan verlies je klanten. Je kunt namelijk nooit op zo’n grote schaal zo goedkoop produceren als zij doen. Als je niet overeind kunt blijven, kun je ook geen impact meer maken."

"Vaak ga je dan toch nog voor de goedkopere en veiligere optie. Gelukkig zien we wel een beweging dat klanten het steeds belangrijker vinden dat organisaties ze de keuze geven om voor een duurzamere optie te gaan.”  

Onze duurzaamheidsinspanningen zijn dus niet voor niets. Als kleinere organisatie kun je wel degelijk verandering teweegbrengen. Je kunt kijken naar met welke datacentrums jij wilt samenwerken en hoe je je kantoren bijvoorbeeld zo energiezuinig mogelijk indeelt.  

Wel moet de grootste verandering volgens Lotte van de miljardenbedrijven (zoals Google, Microsoft en Amazon) komen. “Die bedrijven kunnen echt het verschil maken, omdat ze de innovatiekracht en financiële middelen tot hun beschikking hebben."

"Zij kunnen verschil maken door een groter deel van hun winst te investeren in de samenwerking met duurzamere productiebedrijven. Of organisaties bijvoorbeeld te helpen om hun productie te verbeteren en het duurzame marktaandeel te vergroten." 

Hoe je ict inzet voor je duurzaamheidsdoelen 

In vergelijking met de acties van multinationals zijn duurzaamheidsinvesteringen van kleinere organisaties dus een druppel op een gloeiende plaat. Maar ook deze inspanningen zijn zeker de moeite waard en zelfs onmisbaar.

Lotte: “Er zijn echt wel dingen die je als kleinere organisatie kunt doen. Kijk eens naar het drieluik techniek, processen en mensen. Als je die elementen goed op elkaar afstemt kun je ict steeds beter inzetten voor je duurzaamheidsdoelen.  

Zo kun je processen efficiënter inrichten door je producten en keten onder de loep te nemen, en zo het energieverbruik te verminderen. Bij techniek kun je kijken naar de applicaties die je gebruikt, en die terugbrengen naar het aantal dat je daadwerkelijk nodig hebt. En met het stimuleren van bepaald menselijk gedrag help je medewerkers om binnen werktijd duurzamere keuzes te maken.  

Daarnaast is het besef als organisatie belangrijk dat je onderdeel bent van een grotere keten en dat je acties deze keten beïnvloeden. Wil je zelf voor groenere ict gaan, dan moet je de hele keten meekrijgen. Pas als alle fabrieken, leveranciers, cloudproviders en eindgebruikers mee willen in een duurzamere aanpak, gaat dat ook lukken.” 

Ook is Lotte hoopvol over de ontwikkelingen rondom het hergebruik van hardware. “Refurbished hardware, het hergebruik van hardware is echt een mooie ontwikkeling. Vergroening gaat via refurbished hardware weliswaar nog in kleine stapjes, maar je ziet dat dit concept toegankelijk wordt voor het bedrijfsleven.”  

De kunst van duurzame afwegingen 

In de praktijk blijkt het volgens Lotte soms lastig de juiste afwegingen te maken in je reis naar een duurzame organisatie, en te bepalen welke acties per se beter zijn. 

Lotte: “Denk bijvoorbeeld aan de overstap naar de cloud waarbij je ook nieuwe hardware moet aanschaffen. Wanneer is het energiezuiniger om nieuwe apparatuur aan te schaffen en wanneer om de oude apparatuur op te gebruiken? Of neem nou het remote werken. Je hebt minder woon-werkverkeer, maar er staan wel de hele dag meer camera’s en applicaties aan."

"Het is dus altijd afwegen wat het meest energiezuinig is en dat maakt vraagstukken lastig. Sommige van deze afwegingen zijn nu nog moeilijk meetbaar. We benaderen zulke inschattingen deels nog te subjectief, vanuit ons gevoel.”  

Ict voor duurzaamheid

Ict is inmiddels onmisbaar om organisaties draaiende te houden. Daarom is het belangrijk om dit op een duurzame manier te doen. Bovendien levert het individuele organisaties allerlei voordelen op. 

Wij zien de ict als een zeer geschikte sector om deze impact te maken, juist omdat ict innovatie in zijn dna heeft. Daarmee kan de ict een voortrekkersrol op zich nemen in de circulaire economie.

Dit is de eerste blog uit de serie 'ict en duurzaamheid'. In deze blog lees je meer over de cloud en duurzaamheid. 

Duurzaamheid als noodzaak om te overleven

Verduurzaming (van je ict) is pure noodzaak om te overleven in de toekomst. Daarom kunnen organisaties de businesscase voor verduurzaming en duurzame ict nu eenvoudiger maken.

Het is cruciaal dat jouw organisatie duurzaamheid hoog op de agenda heeft staan. Want dat is hard nodig. In de toekomst gaat het steeds meer om de vraag: wat draag jij als organisatie bij aan het milieu?

Benieuwd naar de specifieke trends op dit gebied? Je leest ze in de whitepaper.