Generatieve AI biedt bedrijven enorm veel voordelen. Toch blijkt uit cijfers dat veel Nederlandse bedrijven nog terughoudend zijn in het gebruik ervan.
Bijna 48% van de bedrijven zegt ‘operationeel klaar te zijn’ voor generatieve AI. Maar de meeste passen de technologie niet op grote schaal toe. Wel groeit het aantal organisaties dat genAI op grotere schaal inzet elke dag.
De terughoudendheid heeft vaak te maken met de uitdagingen rond gegevensbeveiliging, ethiek en de juiste implementatie van de tools. En dat is op zich heel terecht. Deze factoren zijn ontzettend belangrijk om rekening mee te houden.
Tegelijkertijd is het goed om met het juiste beleid te starten met het plukken van de vruchten van deze technologie, die je veel effectiviteit en concurrentievoordeel op kan leveren! Lees hier waar je als organisatie op moet letten.
Even je geheugen opfrissen?
Waarom zou mijn bedrijf generatieve AI gebruiken?
Jouw organisatie kan waarschijnlijk al veel met generatieve AI. Denk bijvoorbeeld aan het:
- helpen om jouw eigen teksten sneller en (soms ook) effectiever te (her)schrijven;
- maken van afbeeldingen voor social media-posts;
- vergelijken van je verkoopcijfers in Excellijsten en daarin trends signaleren;
- opdoen van ideeën voor die ene innovatie, waar je zelf net even niet op kwam;
- schrijven van code die handelingen op de backoffice automatiseert.
Zo voeren medewerkers allerlei taken sneller, effectiever en kostenefficiënter uit, met generatieve AI als een soort sparringspartner. Je mensen blijven de meeste dingen zelf doen, maar genAI kan met hen ‘meedenken’ en ideeën opperen. En die hulp is goed voor de omzet, het werkplezier, je concurrentiepositie en het verlagen van de werkdruk.
Goed kijken welke AI-tool past bij jouw bedrijf
Er zijn inmiddels ontzettend veel verschillende generatieve AI-tools. Barbara Forbes, Technical Lead bij OGD én AI-enthousiast: “Er is een ict-revolutie op ongekend grote schaal aan de gang. Het aantal Copilots en AI-tools groeit nog steeds, maar er zitten grote verschillen tussen. Daarom is het belangrijk om ze op een rij te zetten. En om als bedrijf te bekijken welke bij jou past en welke acties je uit moet zetten om het juiste gebruik te garanderen.”
Lees ook: Is jouw organisatie klaar voor Microsoft 365 Copilot? | De AI-readiness checklist voor CIO’s
Waarom je toch ook moet oppassen met generatieve AI
Hoe handig ze ook zijn, het is belangrijk om oplettend en terughoudend om te gaan met de inzet van generatieve AI-tools. Een paar belangrijke redenen:
Foutgevoeligheid
De informatie die generatieve AI creëert is niet vanzelfsprekend juist. Dit gaat nog best vaak fout. Een afbeelding kan er op het eerste gezicht bijvoorbeeld prachtig uitzien, maar bij inzoomen blijkt dan toch dat meerdere details niet kloppen. Een hand krijgt bijvoorbeeld ineens zes vingers, of een auto drie wielen. Hetzelfde geldt voor teksten en inzichten. Deze kunnen taalkundig prachtig klinken, maar de inhoud kan onjuist zijn.
Laat de tools dus geen hele teksten of afbeeldingen voor je maken, maar zie ze als een assistent die jou op sommige punten even helpt. Bepaal goed op welk vlak de technologie je wel en (nog) niet kan helpen en check het werk van de tools daarbij kritisch. Leg zelf een laatste menselijke (!) hand aan wat ze voor je genereren.
Privacy en het beschermen van bedrijfskritische informatie
De informatie die je geeft aan AI-tools is niet per definitie goed beveiligd. Je moet deze als organisatie zelf goed inrichten en beheren. Bij een gratis tool als ChatGPT is dat lastig, want je medewerkers kunnen dit gewoon met hun persoonlijke account gebruiken. Je hebt dan als organisatie geen invloed op de privacy-instellingen en het gebruik. Houd als organisatie dus rekening met kwesties rond gegevensbeveiliging, privacy en ethiek (zie hieronder).
Barbara Forbes: “Ook bij OGD waren wij er daarom niet direct happig op dat medewerkers generatieve AI gebruikten. Het is een risico als medewerkers bedrijfsdata invoeren in tools als ChatGPT of de verschillende Copilots."
"Toch kun je het gebruik van de tools door medewerkers niet voorkomen. Ze kunnen zelf accounts aanmaken en gaan aan de slag. Daarom is het belangrijk om je mensen bewust te maken van het juiste gebruik en de mogelijke risico’s van het invoeren van gevoelige informatie.”
Lees ook: Zo stel je een goed beleid op voor generatieve AI, zoals de Copilots
Ethiek
Er komen allerlei ethische vraagstukken kijken bij de creaties van generatieve AI. Een van de belangrijkste is dat de tools hun content samenstellen vanuit een bepaalde bias, oftewel een vooroordeel of (verkeerde) veronderstellingen. Dit komt onder andere doordat er al allerlei menselijke vooroordelen zijn verwerkt in de bestaande content op het internet, waar genAI zich dan weer op baseert.
Waar mensen nog kritisch kunnen zijn op hun eigen bevooroordeeldheid en hun werk daarop kunnen aanpassen, doet een AI-tool dit niet uit zichzelf. Zo kan content onterechte conclusies trekken of mensen verkeerd bejegen op basis van voordelen rond bijvoorbeeld leeftijd, gender, etnische afkomst of religie. Houd dit goed in de gaten bij de content die jouw generatieve AI creëert en stuur bij waar nodig.
Een andere uitdaging is het ontstaan en verspreiden van desinformatie. Deze is makkelijker te creëren met behulp van AI, die bijvoorbeeld gemakkelijk iemands stem nabootst, nepfoto’s maakt, of gewoon onjuiste informatie genereert. Hier wil je als organisatie natuurlijk niet aan bijdragen!
Authenticiteit
Wanneer slimme software veel van je verhalen (her)schrijft en je inzichten mede vormt, is het de vraag waar de authenticiteit blijft in ‘de stem van je organisatie’. Terwijl juist die authentieke stem belangrijk is om op een echte en aantrekkelijke manier te communiceren met je klanten en medewerkers. Zo bindt je hen aan je bedrijf; ze gaan deels met je in zee vanwege dat bepaalde gevoel dat ze bij jouw organisatie hebben.
Dat gevoel zit hem in een specifieke tone-of-voice, de bedrijfscultuur en een pakket aan menselijke waarden dat jouw organisatie uitstraalt in alle communicatie. Alleen mensen kunnen dat op een authentieke en consistente manier overbrengen.
De AI-tools kunnen wel schrijven in een bepaalde stijl, maar ze hebben geen ‘gevoel’ voor wat past, en doen vooral wat effectief en handig lijkt. Doordat ze dat steeds opnieuw doen op basis van kansberekening is de toon ook nog eens niet consistent. En juist die consistentie is belangrijk in betrouwbare communicatie.
Zo kan genAI ineens een veel te popiejopie afsluiting onder een mail zetten, of kan een tekst een toon krijgen die helemaal niet past bij jouw bedrijf. Je kunt je teksten dus maar beter door je medewerkers zelf laten schrijven, waarbij zij genAI bijvoorbeeld wel inschakelen voor het aandragen van ideeën -een leuke titel bijvoorbeeld-, het samenvatten of (op hoofdlijnen) redigeren van de tekst.
Milieu en maatschappelijk verantwoord ondernemen
Generatieve AI-tools aan het werk zetten kost enorm veel energie, en dus CO2-uitstoot. Het is lastig om aan duidelijke cijfers te komen, want die worden weinig gedeeld. Maar het trainen van het ChatGPT 3.5-model zou ongeveer 500 ton CO2-uitstoot hebben gekost. En dat is nog zonder de experimentele training en de her-training die tijdens de ontwikkeling van het model is gedaan.
Dat is hetzelfde aan uitstoot van duizend auto's die elk duizend kilometer rijden! En als je de tool daarna inzet verbruikt ‘ie per tijdseenheid ongeveer evenveel energie als per tijdseenheid tijdens die training. Dit maakt de ecologische voetafdruk van genAI gigantisch. Zeker als je bedenkt op welke schaal het wordt gebruikt.
Vraag je daarom steeds opnieuw af of het inzetten van genAI echt nodig is, of dat je iets net zo makkelijk zelf - of anders - kunt uitvoeren. Het opzoeken van informatie in een gewone zoekmachine kost bijvoorbeeld veel minder energie. En je kunt ook je collega om interessante ideeën vragen.
(Nog) grotere afhankelijkheid van big tech
Bijna alle generatieve AI-tools zijn afkomstig van grote techreuzen als Microsoft, Meta en Baidu. Wanneer Nederlandse organisaties de tools verweven met hun processen worden zij op een nieuwe manier afhankelijk van deze buitenlandse bedrijven. Dit kan (toekomstige) hoge kosten en andere ongewenste afhankelijkheden met zich meebrengen.
GenAI: voorzichtig aan de slag
Er is veel winst te behalen met de inzet van generatieve AI. Steeds meer mensen en bedrijven integreren deze technologie in hoe zij werken en producten of diensten leveren aan hun klant. En groeien daarmee in hun succes. Tegelijkertijd is het essentieel om voorzichtig en secuur om te gaan met generatieve AI.
Bekijk goed welke tools bij jouw organisatie en doelen passen, en welk beleid nodig is voor een veilig en ethisch gebruik. Of laat je hierover adviseren.
En houd in de gaten dat jouw mensen en organisatie hun authenticiteit blijven stoppen in alle content en uitingen die jullie creëren. Want uiteindelijk kiezen de meeste klanten en medewerkers voor het menselijke karakter van jouw organisatie, en voor het goede gevoel dat hen dat geeft. En het vormen van dat karakter aapt geen enkele AI-tool je na!
