“Hoe verder je erin zwemt, hoe moeilijker het is om er weer uit te komen,” zegt Jos Nijmeijer, CISO bij OGD. Hij heeft het niet over drijfzand, maar over het ecosysteem van clouddiensten. Waar je ooit vrolijk instapte voor gemak en innovatie, zit je nu soms muurvast in een ecosysteem waar je niet meer uitkomt. Tijd om portabiliteit serieus te nemen, vóór je kopje onder gaat. In dit interview lees je wat portabiliteit betekent, waarom on-premise geen oplossing is, en welke stappen je nu al kunt zetten om je afhankelijkheid te verkleinen.
Wat is portabiliteit nou eigenlijk?
Portabiliteit komt van het Latijnse portare, wat dragen of vervoeren betekent. En precies dat is waar het om draait: de mogelijkheid om je data en systemen zo in te richten dat je ze zonder stress en technische blokkades kunt verhuizen naar een andere leverancier. Zonder dat je hele organisatie op z’n kop staat.
“Portabiliteit is geen nice-to-have, maar een strategische noodzaak.” – Jos Nijmeijer
Afhankelijk worden van één leverancier, vaak een Amerikaanse partij onder een andere jurisdictie, is riskant. Beleid van de regering kan snel veranderen, waardoor toegang tot data of diensten plotseling niet meer vanzelfsprekend is.
Dus, moeten we dan weer terug naar on-premises?
“Nee! Laten we alsjeblieft niet teruggrijpen naar de bezemkast,” benadrukt Jos. “De reflex is begrijpelijk: je wilt de controle houden door data in je eigen servers op te slaan. Maar daarmee verlies je ook de voordelen van de cloud, zoals schaalbaarheid, efficiëntie, beschikbaarheid en innovatie. We willen immers van de afhankelijkheid af en zoveel mogelijk van de andere voordelen behouden!
On-premises brengt zijn eigen problemen mee: hogere kosten, minder flexibiliteit, en meer afhankelijkheid van personeel en hardware. Terugtrekken uit de cloud is een paniekreactie en het middel is misschien wel erger dan de kwaal.”
Wat moet je dan wel doen?
“Je moet portabiliteit een centrale plek geven in je architectuurkeuzes en in je beleid”, legt Jos uit. “Kijk niet alleen naar features, prijs of gemak, maar let ook op of je eenvoudig kunt overstappen als dat nodig is. Kies bij voorkeur voor open standaarden, en vermijd oplossingen die leiden tot vendor lock-in bijvoorbeeld door unieke diensten te kiezen of door de codebase van een applicatie te ontwikkelen op basis van de producten die maar bij één vendor te verkrijgen zijn.”
Hij vat het samen: “Zorg dat je altijd een plan B hebt. Je hoopt het nooit nodig te hebben, maar als er iets misgaat, wil je bij je provider weg kunnen gaan.”
Hoe afhankelijk ben je eigenlijk van Amerikaanse cloudproviders?
“Veel organisaties hebben dat niet goed in beeld,” zegt Jos. “Je moet je cloudlandschap expliciet in kaart brengen: wat gebruik je, van wie, en op welk niveau (IaaS, PaaS, SaaS)? Dat is vaak een wake-up call. Dan zie je waar je echt vastzit en waar je nog kunt bewegen.”
Veel organisaties denken dat ze nog controle hebben, terwijl ze ongemerkt diep verstrengeld zijn geraakt met een of meerdere Amerikaanse aanbieders.
Jos legt uit: “Denk aan API’s, identity management, logging of databases die allemaal draaien op diensten van één cloudprovider. Juist die onderliggende afhankelijkheden blijven vaak buiten beeld bij contractbeheer of software-inkoop. Een gedetailleerde mapping van je cloudgebruik, inclusief onderliggende diensten, is daarom van belang om je echte afhankelijkheidspositie te begrijpen. En natuurlijk om gerichte stappen te kunnen zetten richting meer portabiliteit en keuzevrijheid.”
Hoe makkelijk is migreren naar een niet-Amerikaanse cloud?
“Dat hangt af van wat je precies gebruikt. Basisdiensten zoals opslag, compute en netwerk zijn redelijk gestandaardiseerd, dus overstappen tussen providers is daar vaak goed te doen. Maar zodra je propriëtaire (eigen, niet-open) of geavanceerdere platformdiensten gebruikt, dan vereist migratie vaak extra stappen. Hoe specifieker de API’s, datastructuren of platformlogica, hoe ingewikkelder. Dan moet je data exporteren, omzetten en opnieuw opbouwen in een andere omgeving.
Ook bij databases zie je dat verschil: standaardoplossingen zoals Microsoft SQL Server of MySQL zijn nog redelijk uitwisselbaar, maar hoe verder je het ecosysteem van één aanbieder in trekt, hoe lastiger het wordt om eruit te komen.”
Hoe krijg je dit tussen de oren van bestuurders?
“Je moet altijd voorbereid zijn op onverwachte gebeurtenissen. Vendor lock-in, concentratierisico’s en strategische afhankelijkheden, die een potentieel risico voor het voortbestaan van de organisatie vormen, horen thuis op de hoogste bestuurslagen. Net zoals je niet al je geld op één plek zet, wil je ook ict en digitale processen zo inrichten dat je kunt schakelen wanneer dat nodig is.”
Portabiliteit kost toch ook wat?
“Klopt,” zegt Jos. “Portabiliteit vraagt soms iets op te geven: denk aan minder features, iets minder gemak en soms hogere kosten. Maar je wint onafhankelijkheid, wendbaarheid en toekomstvastheid. Allemaal zaken die van strategisch belang zijn voor de organisatie.”
En hoe ziet dat er dan uit in de praktijk?
“Je maakt keuzes in je architectuur en ict-beleid,” legt Jos uit. “Je bepaalt hoe ver je wilt gaan in het gebruik van bepaalde diensten en zet een stip op de horizon. De reis kan lang zijn, zeker als je diep in de cloud zit, maar begint altijd met bewustwording en actie. Sommige organisaties hebben die knopen al doorgehakt en nemen expliciet afscheid van bepaalde leveranciers en producten. Denk aan Kopenhagen en bijvoorbeeld de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein.”
Zijn er goede Europese alternatieven?
“Meer dan mensen denken!” zegt Jos enthousiast. “Er zijn genoeg Europese spelers op het gebied van cloud, mail, opslag en beveiliging die echt goed zijn. Begin met laaghangend fruit, zoals je DNS-provider, of test een Europees alternatief naast je huidige dienst. Zo leer je wat werkt, en wat niet.”
Jos' vijf stappen naar portabiliteit en wat je vandaag al kunt doen
1. Niet terug naar de bezemkast
De cloud is niet het probleem, maar afhankelijkheid wel. Teruggrijpen naar on-premises geeft soms een gevoel van controle, maar dat is niet altijd echte grip. Bovendien loop je zo de voordelen mis van schaalbaarheid, innovatie en flexibiliteit. On-premises heeft zeker zijn plek, maar kies er bewust voor, niet uit angst voor verandering.
2. Maak portabiliteit leidend
Zet portabiliteit voorop bij de keuze voor software of diensten. Let op migratiemogelijkheden en vermijd onnodige afhankelijkheid.
- Let bij je volgende softwareaankoop bewust op hoe makkelijk je later kunt overstappen.
3. Kies bewust, niet perfect
Het meest populaire of uitgebreide product is niet per se het meest toekomstbestendige. Soms is een iets eenvoudiger, open alternatief de slimmere keuze.
- Overweeg bijvoorbeeld het gebruik van open standaarden zoals open document format (ODF) in plaats van propriëtaire formats.
4. Begin klein
Je hoeft niet meteen het hele ict-landschap om te gooien.
- Stap vandaag nog over op een Europese DNS-provider of maildienst.
- Zet testdata over naar een omgeving die werkt met open standaarden.
- Gebruik de opgedane ervaringen om een roadmap op te bouwen en weer in control te zijn.
5. Verken Europese alternatieven
Er zijn inmiddels genoeg goede Europese spelers op het gebied van mail, opslag en cloud.
- Kijk wat er beschikbaar is, test ze naast je bestaande oplossingen, en ontdek waar je al wél kunt bewegen. Zie bijvoorbeeld European Alternatives.
Blijf boven water: kies voor portabiliteit
“De echte opdracht is het professionaliseren van cloudgebruik,” zegt Jos. “Laat je niet afschrikken door risico’s en zwem niet zomaar terug naar on-premises. Door portabiliteit centraal te zetten, blijf je wendbaar. Ook als het tij keert.”
De eerste stap hoeft niet groot of spectaculair te zijn. Het belangrijkste is dat je begint. Door bewuster kiezen, systemen open te houden en bereid te zijn een andere mindset te omarmen. Dat kan betekenen dat je soms afwijkt van de makkelijke weg of kiest voor wat minder functionaliteit. Maar wat je ervoor terugkrijgt is veel waardevoller.
Portabiliteit voorkomt dat je kopje-onder gaat. Het geeft je de vrijheid om koers te houden op je eigen voorwaarden.
Wil je meer weten over het thema cloudsoevereiniteit? Lees dan ook zeker deze blogs:
