Blockchain: een kritisch interview

Blockchain: we hebben er allemaal al veel over gehoord. Overheden doen investeringen, de proof-of-concepts vliegen je om de oren en er worden zelfs blockchaintrainingen aangeboden. Maar wat zijn nu de voor- en nadelen van deze technologie? En waarom is er zoveel kritiek op?

Naar aanleiding van ons interview met blockchain-voorstander Aljosja Beije, besloten we deze vragen voor te leggen aan iemand die sceptisch is over het nut van blockchainoplossingen. Hiervoor sprak ik met Rik van Berendonk, chief technology officer (CTO) bij OGD.

Ik weet dat je kritisch tegenover Blockchain staat. Ik wil toch beginnen met de vraag: wat zijn volgens jou de voordelen van het gebruiken van Blockchain?

“Ik wil allereerst zeggen dat ik de blockchain technologie zeker interessant vind, maar voornamelijk vraagtekens zet bij hoe het wordt ingezet. Ik vraag me vaak af: is het nodig om hiervoor blockchain in te zetten?

Om terug te komen op je vraag: de voordelen van blockchain zijn het niet meer nodig hebben van een controlerende partij en het niet meer kunnen wijzigingen van de gelogde data.
Om het eerste punt verder te verduidelijken: door gebruik te maken van een blockchain kun je de controlerende partij, zoals een notaris, weglaten. Deze controle vindt namelijk plaats in de blockchain zelf door gebruik te maken van een consensusalgoritme.

Dit houdt in dat elk block een controlegetal heeft. Bij het toevoegen van een nieuw stukje data bereken je het nieuwe controlegetal op basis van het vorige. Dit doet elke partij door hier rekenkracht voor in te zetten. Als (bijna) iedereen het eens is over het controlegetal, dan is er overeenstemming over wat het vorige block was. De blockchain blijft op deze manier kloppend en intact, zonder dat je een controlerende partij nodig hebt.

Daarnaast kun je gegevens niet meer aanpassen of verwijderen nadat ze in de blockchain zijn gezet. Probeer je dit wel te doen, dan verandert het controlegetal. Dan heb je een gebroken keten en klopt je blockchain dus niet meer. Ondanks dat je geen controlerende partij hebt, is frauderen dus bijna onmogelijk. En dat zorgt voor extra zekerheid.” 

Nu voel je de volgende vraag natuurlijk al aankomen: wat zijn de nadelen aan blockchain?

“De voordelen die ik net heb genoemd kunnen ironisch genoeg ook nadelen zijn. Zo kan het onhandig zijn dat je gegevens niet kunt aanpassen. Foutje gemaakt? Het staat voor altijd in de blockchain.

Ook blijven alle historische gegevens erin staan. Vaak heb je die gegevens op termijn helemaal niet meer nodig, maar ze blijven wel in de blockchain staan. En die wordt maar langer en langer. Een oplossing daarvoor zou zijn om de gegevens na verloop van tijd te archiveren en vanaf dat moment opnieuw te beginnen. Volgens blockchain-puristen is dit alleen niet hoe je de technologie hoort in te zetten.

Daarnaast is het ontbreken van een controlerende partij niet altijd een voordeel. Zoals gezegd moeten alle partijen rekenkracht inzetten bij een toevoeging aan de blockchain. Hierbij loop je al snel tegen schaalbaarheidsproblemen aan. Hoe langer de blockchain, hoe meer vertraging deze controle veroorzaakt.

In theorie zit hier ook een zwak punt in de blockchain. Eén partij, denk aan een grootmacht zoals China, zou heel veel rekenkracht kunnen inzetten voor het goedkeuren van een controlegetal. De blockchain gaat namelijk uit van ‘consensus’ op het moment dat een bepaalde meerderheid van de rekenkracht hetzelfde controlegetal goedkeurt. In theorie kan één partij dus een onjuist controlegetal goedkeuren. Ik zeg ‘in theorie’, want het is nog maar de vraag of dit kan; hier is op dit moment een levendige discussie over gaande. Mocht dit lukken, dan zou dit de blockchain toch fraudegevoelig maken. Zo zou ook het ontbreken van een controlerende partij een nadeel zijn."

We hebben het over een paar voor- en nadelen gehad. Wat maakt jou nou overwegend een criticus?

“Ik sta voornamelijk kritisch tegenover huidige blockchainoplossingen, vanwege de complexiteit van de oplossing. Ja, het zou mooi zijn als het echt dé oplossing voor een probleem is. Maar is dat het ook? In veel gevallen zijn er namelijk ook andere oplossingen die zowel beter als makkelijker te implementeren zijn. Of men noemt het een blockchainoplossing terwijl dat het niet is, gewoon omdat het interessant klinkt.

Een vraagstuk moet aan heel wat vereisten voldoen om een goede blockchain-kandidaat te zijn.
Denk je dat je een goede use case voor blockchain hebt gevonden? Vraag je dan af of de volgende stellingen allemaal van toepassing zijn:

Geen aanpassingen met behoud historische data

Is het nodig dat je data nooit meer kunt updaten of verwijderen? En is het de bedoeling dat alle gegevens voor altijd bewaard blijven?

Meerdere partijen zonder duidelijke admin

Voegen meerdere partijen data toe en is het niet mogelijk om een van de partijen aan te wijzen als admin die de dataopslag beheert?

Niet-gevoelige data die audits ondergaat

Moeten de gegevens audit-proof zijn en werk je niet met gevoelige data die op de lange termijn moet zijn beveiligd?

Drie keer ja: je hebt een mogelijke blockchain use case

Als niet al deze elementen noodzakelijk zijn, heb je geen goede blockchain use case. Dan kun je dus beter voor een simpelere oplossing kiezen. Denk bijvoorbeeld aan spreadsheets of een encrypted of managed database.

Want laten we eerlijk zijn, hoe vaak heb je behoefte aan het vasthouden van alle historische data? De steeds strengere regelgeving rondom persoonsgegevens, denk aan de AVG/GDPR, doet ons juist inzien dat het nodig is om gegevens na verloop van tijd te verwijderen. Dit betekent dat het inzetten van blockchain voor oplossingen met persoonsgegevens op z’n zachts gezegd problematisch is.

Ik denk dat het belangrijk is dat we ons blijven afvragen: welk probleem willen we oplossen? Waar hebben we behoefte aan? Als het inderdaad noodzakelijk is dat alle bovenstaande elementen aanwezig zijn, dan juich ik het inzetten van blockchain technologie alleen maar toe.

Helaas redeneert men tot nu toe naar mijn idee nog verkeerdom. Dan denkt men: deze mooie blockchain technologie, waar kunnen we die op toepassen? Vervolgens worden er blockchains ontwikkeld waarvan ik denk: dit kan ook makkelijker. Bijvoorbeeld door een encrypted, read-only database te gebruiken. Of ik vraag me af, vervult deze blockchain überhaupt een behoefte?
Ik zou iedereen willen aanraden om niet voor een technologie zoals blockchain te kiezen omdat het een trend is, maar eerst goed af te bakenen wat de vraag is en aan welke vereisten de oplossing moet voldoen.” 

In onze vorige blogpost over blockchain hadden we het over een logistieke blockchain-oplossing. Hierbij legde logistics & technology lead Aljosja Beije uit dat BlockLAB hiermee de partijen binnen een supply chain beter probeert te laten samenwerken. Wat vind jij van dit soort toepassingen van blockchain?

“Ik vind het mooi dat ze deze partijen bij elkaar brengen en de samenwerking proberen te verbeteren. Maar dan vraag ik me wel af, kun je zoiets bereiken met techniek? Want wat je hier eigenlijk teweeg probeert te brengen is een gedragsverandering. Hoe zorg je ervoor dat alle partijen ook mee willen doen? Ik weet niet of het inzetten van techniek dan de juiste oplossing is.

Daar komt bij dat blockchain er weliswaar voor kan zorgen dat er geen controlerende partij meer nodig is, maar het risico dat mensen foutieve gegevens aanleveren bestaat nog steeds. Dit risico haal je er niet mee weg. Het is dus de vraag of alleen het inzetten van blockchain genoeg vertrouwen wint bij alle partijen om te gaan samenwerken. Tegelijkertijd juich ik het toe wanneer partijen oude problemen met nieuwe oplossingen proberen op te lossen. Ik ben benieuwd naar de resultaten van deze oplossing.“

Hoe denk jij dat de toekomst van blockchain eruitziet?

“Ik heb misschien een kritische houding tegenover deze technologie, maar ik erken wel dat het een vernieuwend concept is. Zo vernieuwend zelfs dat ik verwacht dat er wel nieuwe iteraties van blockchain gaan komen. Deze nieuwe versies zullen idealiter de huidige beperkingen wegnemen. De voornaamste beperkingen van blockchain zijn nu de schaalbaarheid en de complexiteit. Ik kijk uit naar een versie van blockchain waarbij snel een duidelijke behoefte wordt vervuld.”

In dit tweeluik hebben we gezien dat blockchain mogelijk veel voor je organisatie kan betekenen als je met meerdere partijen werkt en afhankelijk bent van een controlerende partij. In dit soort situaties is alleen een simpelere oplossing zoals een database vaak voldoende. Het toepassen van blockchain heeft daarnaast ook nog wat struikelblokken, zoals de schaalbaarheid van de techniek. De toekomst van blockchain is dus onzeker.

Wil je nu al meer uit je data halen? Schakel dan een BI-consultant in!