Cyberaanvallen nemen razendsnel toe. Hackers gebruiken steeds slimmere technieken en maken daarbij gretig gebruik van AI en bots om kwetsbaarheden op te sporen. Tegelijkertijd zorgt de verschuiving naar hybride werken voor een complexe ict-omgeving waarin het beheren van toegang tot systemen steeds lastiger wordt. Voeg daar strengere regelgeving aan toe en het plaatje is compleet: organisaties worden van alle kanten onder druk gezet om hun digitale veiligheid op orde te hebben.
Identity and Access Management (IAM) is in dit landschap geen nice-to-have meer, maar een cruciale randvoorwaarde. Het zorgt ervoor dat alleen de juiste mensen of machines toegang hebben tot de juiste middelen, op het juiste moment.
In deze blog van security-experts Jasper van Dijk en Roland Zenhorst lees je waarom IAM zo belangrijk is, welke onderdelen het omvat en hoe je het effectief inricht binnen je organisatie.
Wat is IAM en waarom is het zo belangrijk?
IAM vormt het fundament van een veilige, efficiënte en compliant digitale werkomgeving. Het gaat om alle processen, technologieën en richtlijnen die regelen wie toegang krijgt tot welke systemen en data, maar ook onder welke omstandigheden dat is toegestaan.
IAM is van belang om de volgende redenen:
- Beveiliging van data: voorkomt dat onbevoegden toegang krijgen tot gevoelige informatie.
- Naleving van wetgeving: helpt organisaties voldoen aan AVG en compliance-verordeningen, door rechtenrapportage en toegangslogs.
- Operationele efficiëntie: automatiseert toegang, versnelt onboarding en voorkomt handmatig werk.
- Risicobeheersing: ondersteunt detectie van afwijkend gedrag en voorkomt zo misbruik.
- Centrale identiteitscontrole: zowel voor medewerkers als systemen, API’s en bots.
“Zonder goed IAM-beleid wordt elke ict-strategie kwetsbaar. Het is dan ook niet alleen een technische noodzaak, maar een strategische randvoorwaarde voor iedere moderne organisatie.”
— Jasper van Dijk
De drie soorten IAM-accounts
IAM draait om drie typen accounts:
1. Medewerkers-accounts
Deze accounts worden via het HR-proces aangemaakt en geven toegang tot applicaties en systemen. Met goede inrichting beschikken je medewerkers direct over de juiste middelen bij indiensttreding of doorstroom. En goed beheer voorkomt dat oud-medewerkers of ongeautoriseerde gebruikers toegang houden tot informatie en systemen waar ze niet (meer) bij hoeven.
2. Accounts met verhoogde rechten
Dit zijn accounts van bijvoorbeeld applicatiebeheerders, systeembeheerders en leveranciers. Ze beschikken over extra toegangsrechten tot systemen en gevoelige gegevens. Door hun uitgebreide toegang vormen deze accounts een verhoogd beveiligingsrisico en vragen ze om extra aandacht in het beheer.
3. Machine-accounts
Deze accounts worden gebruikt door applicaties, API’s of services om onderling te communiceren. Ze hebben vaak brede rechten en worden bijna nooit herzien, wat ze extra kwetsbaar maakt voor misbruik.
“Hoewel medewerkers-accounts meestal goed geregeld zijn, blijven machine-identiteiten en accounts met verhoogde rechten onderbelicht. Juist daarin schuilt het grootste risico.”
— Jasper van Dijk
IAM als fundament van bredere ict- en securitystrategieën
IAM staat zelden op zichzelf. Het is een bouwsteen onder bijna alle moderne ict-systemen en beveiligingsstrategieën. Denk aan provisioning, security monitoring, dataclassificatie, of toegangsbeheer in cloud-omgevingen: zonder goede IAM-inrichting werken deze onderdelen niet optimaal.
Bij bredere strategieën zoals zero trust, waarbij niemand standaard wordt vertrouwd, zelfs niet binnen het netwerk, is IAM een randvoorwaarde voor expliciete toegangsverificatie. Hetzelfde geldt voor Microsoft 365: toegangsbeheer bepaalt wie welke documenten mag bekijken, bewerken of delen op basis van iemands rol. Pas als dat goed is ingericht, kun je verdere regels instellen voor het classificeren en beveiligen van informatie.
“IAM zorgt voor de structuur en controle die nodig is om digitale transformatie veilig en beheersbaar te maken en te houden.” - Roland Zenhorst
De impact van AI en bots op IAM
Met de opkomst van AI en tools als Copilot worden bots steeds vaker ingezet om taken van mensen over te nemen, inclusief toegang tot gevoelige informatie. Jasper waarschuwt: “AI kan razendsnel kwetsbaarheden opsporen en misbruik maken van te veel toegewezen rechten. Als IAM hier niet op is ingericht, liggen niet alleen datalekken op de loer, maar kunnen bots ook grote schade aanrichten. Helaas zien we de gevolgen daarvan regelmatig in het nieuws.”
IAM moet daarom niet alleen mensenaccounts beheren, maar ook in staat zijn om toegang door bots en AI-systemen te controleren, te beperken en te monitoren.
IAM effectief implementeren in 4 stappen
IAM is een complex vraagstuk, maar stappen zetten hoeft niet ingewikkeld te zijn. Met een gestructureerde aanpak leg je een stevig fundament. Jasper en Roland stelden vier belangrijke stappen op om IAM effectief te implementeren:
1. Breng alle accounts in kaart
Identificeer medewerkers-accounts, accounts met verhoogde rechten én machine-identiteiten. Classificeer ze op risico en noodzaak.
2. Implementeer multifactor authenticatie (MFA)
Zorg voor MFA op alle medewerkers-accounts en beheeraccounts. Voor machine-accounts zijn alternatieve beveiligingsmaatregelen nodig.
3. Monitor en controleer toegang regelmatig
Detecteer afwijkend gedrag, herzie toegangsrechten periodiek en log toegangspogingen. Doe dit vooral bij kwetsbare systemen en systemen met vertrouwelijke informatie.
4. Gebruik gespecialiseerde IAM-tools
Naast de mogelijkheden die bijvoorbeeld Microsoft zelf al biedt om rechten toe te wijzen en inloggedrag te monitoren, is het aan te raden om ook gespecialiseerde IAM-tools te gebruiken. Tools zoals SailPoint, One Identity, HelloID en Okta ondersteunen bij het automatiseren van provisioning- en toegangsprocessen, het signaleren van rechtenconflicten en het uitvoeren van audits.
IAM: een strategische noodzaak
IAM is allang geen technische bijzaak meer. Hybride werken, cloudapplicaties, AI-gedreven aanvallen en strengere regelgeving maken IAM tot een onmisbaar onderdeel van je ict-architectuur. Of je nu werkt in de zorg, industrie, overheid of zakelijke dienstverlening: zonder goed ingericht IAM-beleid neem je onnodige risico’s en ben je vaak veel tijd kwijt aan handmatig werk.
Door accounts slim te beheren, MFA toe te passen, gedrag te monitoren en de juiste tools in te zetten, kun je je organisatie beter beschermen, voldoen aan wet- en regelgeving én flexibel blijven.
Hopelijk hebben we met deze blog duidelijk kunnen maken dat IAM geen losse maatregel is, maar dat het het fundament vormt van je digitale weerbaarheid.
Wil je weten hoe jouw organisatie ervoor staat? Onze consultants helpen je graag met concreet advies voor IAM.
